AR-VO: BIM award voor Residentie Vanille

Al een paar jaar organiseert de Bouwkroniek een "BIM Awards" wedstrijd om lovenswaardige BIM-projecten in België te bekronen. Er zijn verschillende catagorieën waaronder Overheidsprojecten, Infrastructuurprojecten en Commerciële, Residentiële, Tertiaire en Industriële projecten. Als kers op de taart werd op 4 dec. te Brussel ook een overkoepelende "BIM Award van het Jaar" toegekend, aan C3A-Userclublid Cuyvers ... zie helemaal onderin dit artikel.

Niet enkel grote projecten, maar ook kleine bouwprojecten komen hierbij aan hun trekken. Hierbij een verslag van één van de winnende projecten ingediend door AR-VO, Architectuur, vorm & omgeving, arch. Michèle Vochten en BIM-medewerker Werner Matthys. Geen megalomaan project, maar een typisch Vlaamse appartementsblok, en ... aangepakt als een model-voorbeeld van "BIM in de echte zin van het woord": via een uitstekende BIM-samenwerking tussen alle bouwpartners én een BIM-model in Revit met niet enkel grafische weergaven maar ook alle BIM-info voor analyses zoals meetstaat-extractie en kostprijsberekeningen.

Korte Presentatie project 

Het project “Residentie Vanille” is een meergezinswoning met 15 appartementen en één handelspand met ondergrondse parking, gelegen aan deGrote Baan 202-206 – hoek Spoorweglaan te 9120 Melsele. Het architectenteam ARVO – architectuur, vorm & omgeving koos voor een statige en krachtige architectuur in een klassieke stijl voor dit bouwproject. Residentie Vanille markeert de toegang van Melsele en draagt bij aan een positieve beeldkwaliteit van de omgeving. 

Authentieke elementen

Melsele, een deelgemeente van Beveren, is gelegen in het Waasland. Melsele is tevens een polderdorp, waar nog enkele authentieke hoeves zijn bewaard gebleven. Kenmerken van enkele hoeves zijn gewitte muren, muurankers, houten luiken, een stenen of geschilderde plint en ramen met kruishouten. Deze herkenbare elementen zijn in het project Vanille geïntegreerd, en dragen bij tot de architectuur van het gehele project.

Privacy

De terrassen van de appartementen gelegen aan de Spoorweglaan geven uit op de straatzijde. Omwille van privacy redenen van de gelijkvloerse appartementen, waarvan de buitenruimte in het binnengebied ligt, werd deze keuze gemaakt. Ook als gebruiker van een terras op de eerste, tweede of derde verdieping is het een meerwaarde qua beleving om van het open zicht langsheen de Spoorweglaan te kunnen genieten.

Licht en lucht

De appartementen aan de Spoorweglaan zijn doorzon-appartementen. De leefruimte van de appartementen grenst zowel aan de voorgevel als aan de achtergevel. Zo valt er van beide kanten enorm veel licht binnen in het appartement. De ruime terrassen grenzen steeds aan de leefruimte en vormen dus een echte bruikbare buitenruimte met contact tussen leven binnen en buiten.

Het klassieke uitzicht weerhoudt het projectteam er niet van om innovatieve en vooruitstrevende werkwijzen voor de uitvoering van dit project te hanteren.

Lancering van de verkoop van de appartementen was eind oktober 2018, start uitvoering is voorzien in april 2019.

Betrokken partijen en hun rol

• Bouwheer is Apart Real Estate plus, onder leiding van Tom De Vries: projectontwikkelaar en eindbeslisser bij oplossingen met economische gevolgen.
• Architect van het project ontwerp + uitvoering is AR-VO, onder leiding van Michèle Vochten, arch.–zaakvoerder. Voorontwerp werd volledig in Revit uitgewerkt, ook het definitief ontwerp voor bouwaanvraag in Revit 2019, met volledige meetstaatextractie conform de C3A-werkmethodiek.  Werner Matthys, arch – projectarchitect uitvoering, zorgde voor de communicatie en beslissingen n.a.v. clashdetectie in het architectuurmodel en opstellen van het aanbestedingsdossier, met een uitgewerkt BIM-model LOD 300, uitvoeringsdetails en meetstaat en bestek afgeleid uit het BIM-model via keynotes gelinkt aan de Revit-elementen en materialen (verwerking conform de C3A-werkmethodiek).
• BIM-coördinator en BIM-modelleur is BIMplan, die o.a. zorgde voor het mee opstellen van het BIM-protocol, het uitwerken van het Revit-model architectuur en BIM-project management.
• Studiebureau stabiliteit is MACOBO, die zorgde voor het uitwerken van de stabiliteitsstudie in BIM
• Aannemer was nog niet gekend, maar er wordt uitgekeken naar een partij die het BIM-model kan overnemen en dit kan gebruiken bij de uitvoering.

Beschrijving van het samenwerkingsproces

ARVO – architectuur, vorm & omgeving is de drijvende kracht om dit project om dit project met BIM uit te werken. Voor ARVO is dit project een van de eerste projecten dat reeds vanaf voorontwerp tot en met uitvoering in BIM wordt gerealiseerd. Om beginnersfouten te vermijden, heeft ARVO samen met Create & Build (Tom De Vries) BIMplan aangesteld om verschillende zaken in BIM mee op te zetten en mee te coördineren. Er werd gekozen om enkel prijsvraag te doen bij studiebureau’s stabiliteit die ook ervaring hadden met een studie in BIM en samenwerken aan 1 model.

• ARVO: “Als architectenbureau zijn wij specifiek op zoek gegaan naar partners met ervaring. Niet enkel ervaring met het modelleren, maar ook ervaring met het communiceren. Want net de communicatie is bij een BIM-proces zó belangrijk om nog meer efficiëntie te halen uit het proces. Als architectenbureau hebben we voor elke partij de opdracht duidelijk omschreven en hebben we de BIM-coördinatie in handen van BIMplan gelegd, aangezien deze partij een grote kennis hieromtrent heeft. BIMplan structureert de communicatie omtrent het model in opdracht van de architect en zorgt ervoor dat andere partijen, zoals de stabiliteitsingenieur op een consistente manier communiceren. "
• BIMPLAN: “Wij werken als modelleur en BIM coördinator aan de zijde van architect. Hierbij bouwen wij het model op en maken we afspraken met andere partijen (in dit geval stabiliteit) om zo vlot mogelijk samen te werken. Coördinatie zal gebeuren onder leiding van architect zodat architectuur en stabiliteit volledig op elkaar zijn afgestemd. Ook wordt nagekeken of de stabiliteitselementen in STAB model overeenstemmen met ontworpen stabiliteit in ARCH model. Hier gebruiken we SMC (Solibri Model Checker) om de controle uit te voeren en Bimcollab om alle communicatie goed te beheren.”
• MACOBO: “Als studiebureau stabiliteit werken wij de volledige stabiliteitsstudie van het gebouw uit, van funderingen tot dakstructuur. De stabiliteitsstudie wordt bij Ingenieursbureau Jan Van Aelst uitgevoerd, het Bim-model wordt opgemaakt door Stabo. Beiden maken deel uit van de Macobo Group. De projectingenieur maakt eerst een schetsmatige studie op basis van de architectuurplannen. Deze schetsen worden in samenspraak met de architect verder gedetailleerd. Aan de hand van deze gedetailleerde voorstudie wordt het 3D model van de architect verder op punt gesteld. Eenmaal dit model ver genoeg gevorderd is, wordt ook een model voor de stabiliteit opgemaakt, hiervoor wordt Revit 2019 gebruikt.”

Motivatie en meerwaarde

• ARVO: “Als architectenbureau werken wij reeds enkele jaren met Revit en werken wij steevast vanaf het voorontwerp onze ideeën uit in 3D. In het verleden kregen wij nooit de vraag om vanuit 3D werken een stap hoger te zetten richting BIM. Niet vanuit de bouwheer, niet vanuit de aannemer, noch vanuit de studiebureaus. Na verschillende gesprekken met mensen uit de aannemerswereld, werd het duidelijk dat de aannemer vaak het voortouw nam in het BIM-verhaal en vaak de 2D plannen van de architect intern omzette in een 3D-tekenpakket en verder naar BIM uitwerkte. Als architect vonden wij dit een jammere zaak, temeer omdat wij bij ARVO reeds in 3D werkten. Een goede afstemming vanaf het ontwerpproces lijkt nu meer de uitzondering dan de regel. Hierop zijn wij als architectenteam gaan samenwerken met enkele projectpartners die meedenkend zijn, zodat wij, als architect, reeds een krachtig en allesomvattend BIM-dossier aan de aannemer kunnen overdragen bij het uitsturen van onze offertevraag (het uitvoeringsdossier). Ons uiteindelijke doel is dat wij bij ondertekening van een aannemerscontract een sluitend BIM-model kunnen overdragen naar de algemene aannemer, zodat zij op hun beurt onmiddellijk aan de slag kunnen om hun uitvoering op poten te zetten, zonder dat zij vanaf 2D plannen zelf moeten beginnen modelleren en de fouten tussen de verschillende disciplines (architectuur, stabiliteit, ingenieur) reeds weggewerkt zijn. Wij begrijpen als geen ander het concept van ‘Time is money’ en om winst te boeken moet men reeds bij de voorbereiding op een hoog level van efficiëntie starten .”
• BIMPLAN: “Building information management zorgt op verschillende vlakken voor een vooruitgang in de bouwwereld. Dit gebeurt door een uitgebreid scala aan vaardigheden en disciplines te bundelen in één of verschillende modellen. Architectuur, stabiliteit en technieken zullen door een doorgedreven controle en samenwerking een uniform geheel vormen. Het Revits standards systeem zorgt voor een gestroomlijnd BIM proces waardoor er op een gestructureerde manier informatie kan worden uitgewisseld tussen de verschillende bouwende partijen. De voorbereiding zal een groter aandeel van het bouwproces innemen, maar deze shift in de tijdslijn zal zorgen voor een tijdswinst in de uitvoeringstijd wat een kostenefficiënt gevolg heeft op het volledige proces.”
• MACOBO: “Onze visie en meerwaarde in het BIM verhaal zijn hoeveelheden, clash detectie tussen de verschilde disciplines en het visualiseren van complexe knopen. Met als doel het begrijpen van elkaars discipline en de consequenties die daar uit volgen. “

Vernieuwend karakter

ARVO is van mening dat geen enkel bouwproject te kleinschalig is om BIM te implementeren. Het is dan geen havenhuis of scholencampus qua schaal, maar wij zien voor projecten op kleinere schaal ook de enorme winsten die te boeken vallen met het gebruik van een BIM model en een slimme manier van samenwerken.

Het samenzitten al vanaf ontwerpfase met verschillende betrokken partijen, zorgt voor een consistente en duidelijke richtlijnenhandboek (BIMprotocol) dat reeds vroeg wordt opgesteld, en het communiceren overzichtelijk houdt. Vele projecten schakelen pas over naar BIM bij het uitvoeringsdossier. 

Voornaamste gebruikte software

• Autodesk Revit 2019 met C3A-Extensies: Voorontwerp architect / Definitief ontwerp architect / Modelleerwerk architectuur / Modelleerwerk stabiliteit
• BIM collab:communicatie tussen partijen bij het uitwerken van het model en oplossen van issues tijdens het modelleren en bij clash detectie stabiliteitsmodel met architectuurmodel
• Solibri Model Checker: Clash detectie tussen model stabiliteit en model architectuur
• BIM 360 Docs en Team: project-portaalsite in de cloud, met gegevensbeheer en samenwerkingsfaciliteiten. Revit model wordt opgeladen en sheets zijn voor iedereen zichtbaar met de geïntegreerde viewer. Ook andere documenten zoals werfverslagen zullen daar worden bijgehouden.

Ervaringen opstart BIM binnen kantoor

fig.: arch. Michèle Vochten en Werner Matthys bij de BIM Award uitreiking

Reeds enige tijd was ARVO al overtuigd dat BIM het bouwproces kan ondersteunen. Reeds verschillende jaren werd in 3D getekend en hier en daar al een oppervlakte en andere data uit de “tekening” gehaald. Ondertussen spreken we echt over onze “modellen”, omdat we menen dat “tekening” afbreuk doet qua naamgeving. 

Bij dit project Residentie Vanille te Melsele werd vanaf de eerste lijn beslist om verder te gaan dan gewoon 3D tekenen en wat areas eruit te halen. We hadden hierbij de go vanuit de bouwheer gekregen om deze werkwijze te hanteren, omdat zij ook geloven in het BIM-verhaal. Zo werden reeds in voorontwerpfase een aantal zaken opgezet: Sheet-sets, ook reeds voor verkoop, met bruto-vloeroppervlaktes, gepresenteerd op een A4 waren al opgemaakt bij het opmaken van de bouwaanvraagplannen. In een excelsheet werden de benodigde keynotes cfr het VMSW lastenboek opgelijst, en enkele nummers werden bijgemaakt voor projectspecifieke materialen of materiaaldiktes. Dit werkte vlot, aangezien we daarvoor ook met de C3A-Extensies voor Office en de VMSW-codering werkten om lastenboek en meetstaat op te maken.

Na de bouwaanvraag, waar op een niveau van LOD200 werd gemodelleerd en al heel wat keynotes werden voorzien, werden andere partijen actiever betrokken.  We hebben beslist om ons bij te laten staan door BIM-kenners, aangezien we wisten dat we ervaring miste. Door samen te werken, en bij ons op kantoor te evalueren werden dingen die minder vlot liepen, kritisch te beoordelen. Zo was er een probleem met het uithalen van meetstaten, na ons eigen aanpassingen. We moesten nog knippen en plakken om de data in onze template van de meetstaat te krijgen en daar hadden we het gevoel dat we “back in time” gingen, omdat hier weer ruimte ontstond voor het maken van menselijke fouten.

Door de evaluatie van dit proces voor aanbesteding bij het project te Melsele, hebben we ondertussen binnen ons kantoor verschillende keuzes genomen die het volgende aanbestedingsdossier enkel zullen vergemakkelijken. We hebben zo een beslissing genomen op welke manier we de keynotes aan de materialen zullen toekennen (in de materialenbibliotheek en niet bij type-properties: zo hebben we steeds de mogelijkheid om met samengestelde elementen te werken én te meten, indien hoeveelheden een kleine afwijking mogen hebben), en hebben afgesproken waar steeds het “nul”punt moet zijn in een project (ook belangrijk voor het stabiliteitsmodel).

Wat wij belangrijk vinden is om vooral in te zetten op duidelijke communicatie tussen alle partijen, want BIM doe je niet alleen. Een BIM-protocol en een platform zoals BIMcollab en BIM 360 helpen hier enorm. Ondertussen zijn wij binnen ons kantoor bezig om onze template bij te werken, zodat we in de toekomst nog sneller en efficiënter onze data van het model kunnen gebruiken. Verder zijn wij benieuwd naar de uitvoeringsfase van Melsele, waarbij aan de aannemer gevraagd wordt om de taak als BIM-coördinator op te nemen vanaf de uitvoering.

BIM-Awards ?

Bij BIM-awards komen wel meer projecten van C3A-Userclubleden in de kijker ... ook bij de grootste projecten : zie https://bimawards.be/winnaars/ voor een overzicht van de BIM-Awards Bouwkroniek winnaars van dec. 2018. Bij de overheidsprojecten heeft o.a. de groep  Vanhout nv - GWM architecten bvba - BM engineering bvba een GOLD award gekregen voor een Woonzorgzone Centrum-Zuid Merelbeke, en ook Conix RDBM werd in deze categorie bekroond voor hun "Multi" project. 

Ook C3A verzorgt tweejaarlijks een BIM Awards wedstrijd ter gelegenheid van de Architect at Work Expo te Kortrijk. Voor de editie mei 2019 is als thema voor deze BIM-wedstrijd gekozen voor BIM-projecten waarbij via de C3Admin-werkmethodiek de bouwdata uit de Revit-modellen geextraheerd wordt en netjes verwerkt wordt in Office (met de C3Admin-Excel werkmethodiek) . Dit project van AR-VO is meteen uitstekend geschikt als voorbeeld !

De BIM Award van het Jaar werd op 14 dec. 2018 mee naar huis genomen door architectenburo Cuyvers+co met het project ‘Luifel Groot Schijn’. Via AG Vespa, webpagina nieuwbouw-volkstuintjes-park-groot-schijn  kan je meer details zien ivm dit project. Het project van de volkstuinen stak tegen de andere, grotere projecten af door zijn schaal en eenvoud. De jury was dan ook onder de indruk van het feit dat er BIM werd gebruikt in een dergelijk klein project, en precies daarom was dit het favoriete project van de jury.  De opdrachtgever van dit project is Stad Antwerpen (waarvan het Projectbureau Bouw ook al vele jaren bij de C3A-Userclub aangesloten is), en zie de website http://www.cuyvers.co van architectenbureau Cuyvers + Co voor de contactgegevens van dit buro.

Nog bedankt voor de reactie van Sander Damen, BIM-medewerker van architectenburo Cuyvers+co naar C3A toe, voor de spontane email met de melding: "Wij willen jullie bedanken voor jullie C3A-diensten en C3Assistentie. Zonder de C3A plugins en family’s en eigenlijk al jullie diensten was dit natuurlijk nooit gelukt."

fig.: het project ‘Luifel Groot Schijn’ waarmee architectenburo Cuyvers+co de BIM Award van het jaar kreeg:
een bescheiden maar uitstekend aangepakt BIM-project !